Autisme op TV: the good, the bad, and the ugly
Door Anouschka
4-15-2023
Autisme komt steeds vaker op de buis, maar wordt de stoornis altijd goed weergegeven? Hieronder zijn 4 films waarin autisme een centrale rol speelt, met een goede of minder goede representatie van de stoornis. We bespreken 4 films met autisme in de hoofdrol van gebrekkig naar authentiek.
1. Rain Man (1988)
Counting cards… counting cards… De hoofdpersoon van deze film Raymond was een meester in het tellen en onthouden. Overladen met oscars en andere prijzen, deze film gaf hét gezicht aan autisme. Raymond was een savant, iemand die ontzettend veel kennis heeft op één gebied. Het savantsyndroom kan onder andere voorkomen bij mensen met autisme, maar dit is zeker niet de norm. Hoewel de film tijdens het schrijven en produceren een constante lijn had met psychologen en andere experts, en het personage Raymond gebaseerd was op het leven van een échte savant met autisme, heeft deze film negatieve gevolgen gehad voor de stereotypering van autisme. Door het individu met autisme te presenteren als iemand die ontzettend intelligent is, met name op het gebied van tellen en wiskunde, zorgde ervoor dat dit al snel het stereotype beeld werd. Zelfs 30 jaar later heerst er vaak het idee dat iedereen met autisme wel een genie is in wiskunde. Maar, autisme is juist ontzettend breed en deze stereotypering geeft veel onbewuste prestatiedruk voor mensen met autisme die geen savantsyndroom hebben.
2. Temple Grandin (2010)
22 jaar later is het landschap van de entertainmentindustrie veel veranderd, en gelukkig maar. Waar er in het verleden vaak in uitersten werd gedacht, waarbij iemand met autisme vaak óf een genie was die fantastisch kon rekenen, óf gebruikt werd als typetje dat iedereens leven alleen maar erg moeilijk maakt, wordt er in deze film een erg genuanceerd beeld gegeven aan autisme. Temple Grandin is biografische film die het leven volgt van Temple Grandin tijdens haar jongvolwassen jaren terwijl ze een carrière voor zichzelf probeert te maken. In deze film wordt wel nadruk gelegd op haar autisme, maar zowel de moeilijkheden als de voordelen van haar stoornis worden aan het licht gebracht zonder dramatische flair.
3. Fly away (2011)
Een jaar later kwam er opnieuw een ijzersterke film uit waarin autisme de hoofdrol speelt. Fly away focust op de familiedynamiek in gezinnen waar autisme voorkomt. De film is geschreven en geregisseerd door Janet Grillo, zelf moeder van een kind met autisme. De film focust zich op een alleenstaande moeder die haar uiterste best doet om goed om te gaan met de uitdagingen die een kind met autisme met zich mee kan brengen. Het idee voor de film was ontstaan als reactie op haar korte documentaire over haar eigen gezinsleven waarbij autisme centraal staat. Op de korte documentaire kreeg ze vele verzoeken van andere ouders van kinderen met autisme om dit uit te breiden naar een volledige film. Met deze ouders in gedachten was ze vastberaden om deze film tot een succes te maken. De uitdagingen waar zij, en vele andere ouders die een kind met autisme hebben, mee te maken hebben worden realistisch weergegeven met zowel momenten van oprecht plezier én lastige woede uitbarstingen.
4. Music (2021)
Weer een decennia later is er veel veranderd in het landschap en is autisme representatie erg vooruit gegaan, rotte appels zitten er altijd tussen. De film Music, geregisseerd door populaire popzangeres Sia, werd ontvangen met boze krantenkoppen en twitter tirades. De film staat centraal in meerdere schandalen: van samenwerking met organisatie Autism speaks, een organisatie die autisme “wil beëindigen”, tot grote misrepresentatie van autisme zelf. De film volgt het leven van een tiener met non-verbaal autisme. Helaas wordt dit niet goed neergezet. Autisme wordt gebruikt als plotpunt en de symptomen worden ontzettend gedramatiseerd en uitvergroot. De hoofdpersoon wordt alleen maar afgedaan als een “autist” en niet als een normaal persoon die wat heeft.
Maar kan je dan wel iets leren van de stoornissen die je ziet op tv?
Kort antwoord: ja, natuurlijk!
Voor de meeste films en series met autisme geldt: zie alles met een gezonde dosis scepticisme en een korrel zout. Dit is sowieso goed advies om te volgen voor bijna alles dat je op tv ziet. Als je een film of serie kijkt heb je waarschijnlijk geen zin om te checken op google of de film een goed beeld weergeeft. Autisme representatie is erg vooruitgegaan in de laatste 30 jaar en als je een recente film of serie kijkt is het waarschijnlijk dat de representatie redelijk in de buurt van de waarheid komt. Maar, nog steeds is dit zeker niet altijd zo! Net zoals Sia’s film Music komen er nog steeds films uit waarbij autisme alleen maar een overdreven plotpunt is. Hou daar dan ook altijd rekening mee. Maar, al kom je een film tegen met goede representatie, dan nog is het goed om in je achterhoofd te houden dat dit maar één individu laat zien met autisme. Geen één individu met autisme is hetzelfde, net zoals dat geen één individu zonder autisme hetzelfde is. Gebruik daardoor een film niet als pure informatiebron over hoe autisme precies eruit ziet, maar je kan het zeker zien als een voorbeeld van hoe autisme eruit kan zien.
Heb je vragen?
Heb jij films of series gezien die een karakter laten zien met autisme? Of als je vragen hebt, aarzel dan niet om ons een mailtje te sturen.