Groepsdruk – Hoort het erbij om erbij te willen horen?
Door Anouschka
6-13-2023
Welke van de twee lijnen op het bord is de kortste?" Je ziet direct dat de linker lijn korter is, maar tot je verbazing beweren de anderen één voor één dat de rechter lijn korter is. Zou jij in dit geval ook met de meerderheid meegaan en "rechts" zeggen
Dit klinkt misschien als iets dat niet echt is gebeurd, maar dit is een beschrijving van één van de bekendste onderzoeken over groepsdruk en conformiteit, uitgevoerd door een man genaamd Ash. Hij had 4 acteurs ingehuurd en er was maar één echte deelnemer. Deze deelnemer was echter onder de indruk dat de 4 acteurs ook deelnemers waren. De acteurs gaven met regelmatig expres unaniem het verkeerde antwoord, om te kijken of dit het antwoord van de deelnemer kon beïnvloeden. Dit was het geval voor bijna 37% van de antwoorden. Dit is meer dan een derde van de antwoorden, dus het gevoel van groepsdruk komt erg vaak voor.
Onzekerheid, twijfels, en erbij willen horen
Maar waarom is dat zo? Na het experiment werden de deelnemers geïnterviewd en werd duidelijk dat het veroorzaakt wordt door onder andere een combinatie van weinig zelfvertrouwen, veel twijfel in hun eigen bekwaamheid en het gevoel erbij te willen horen. Deze 3 factoren treden vaak erg sterk op de voorgrond in de adolescentie. In deze periode ontwikkel je je eigen identiteit en jouw plek in deze wereld, en dat gaat vaak gepaard met twijfels en onzekerheden. Tel daar bij op dat je hormonen gieren door je lijf, en als resultaat heb je veelal een turbulente tijd te pakken.
Ergens bij willen horen is een fundamentele behoefte
Het gevoel om erbij te willen horen is heel natuurlijk, en bijna iedereen ervaart dit wel op een bepaald moment in hun leven. Het is zo fundamenteel dat onze hersenen dezelfde activatie laten zien bij sociale afwijzing als bij fysieke pijn. Bij een groep willen horen heeft een evolutionair aspect, er zitten namelijk veel voordelen aan. Bij een groep horen betekent meer hulp, steun, en connecties met anderen. Daarnaast geeft het ons het gevoel dat we geaccepteerd worden en verlaagt het ons algemene stressniveau. Kortom, er zitten dus veel voordelen bij aan het horen bij een groep. Het is daarom ook niet zo gek dat we er dingen voor doen om bij een groep te horen. Dit doen we soms heel bewust; je neemt dezelfde kledingstijl over van populaire klasgenoten omdat ze dat aanmoedigen, terwijl je het zelf eigenlijk niet zo mooi vindt. Of je steelt een fles alcohol uit de supermarkt terwijl je weet dat het niet zo’n slim idee is. Dit zijn voorbeelden van zowel neutrale groepsdruk als antisociale groepsdruk. Hoewel het meeste onderzoek zich focust op de antisociale groepsdruk, komt die gelukkig veel minder voor dan neutrale groepsdruk.
Onbewust
Over het algemeen zijn we redelijk bewust van hoe groepsdruk ons gedrag en onze meningen veranderen, maar dat is niet altijd zo. Meerdere experimenten hebben laten zien dat wij ons gedrag ook onbewust aanpassen om meer bij een groep te horen. Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat als wij in een situatie terechtkomen waarbij we het idee hebben dat we in een groep zitten die heel anders is dan dat wij zijn, dat we de lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen van de mensen in de groep automatisch gaan spiegelen. We proberen dus onbewust de mensen in de groep na te doen in de hoop er bij te kunnen horen. Wil je meer weten over lichaamstaal en of het spiegelen van lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen werkt, hou dan deze blog in de gaten!
Groepsdruk - voordelen en nadelen
De gevolgen van groepsdruk kunnen heel vervelend zijn. Je kan slechte gewoontes oppikken zoals stelen, alcohol of drugsgebruik, en je kan ook vijandig gedrag tonen naar mensen buiten jouw groep. Erg extreme varianten van groepsdruk en conformiteit zijn te zien in nieuwe religieuze bewegingen, wat de wetenschappelijke term is voor “cults”.
Maar het is niet alleen maar slecht nieuws, als je omringd bent door de juiste mensen kan je juist beïnvloed worden om positieve veranderingen te maken, door bijvoorbeeld meer te gaan sporten doordat je vrienden dat ook doen of gezonder eten.
En dan de vraag, hoe kan je minder gevoelig worden voor groepsdruk? Omdat bij een groep willen horen een fundamentele behoefte is, kan het erg lastig zijn om daar helemaal niet meer gevoelig voor te zijn. Wat volgens onderzoek werkt is zelfverzekerd zijn en leren dat je nee kan zeggen. Daarnaast helpt het om positieve en vertrouwde figuren om je heen te hebben die je kunnen helpen om je zelfvertrouwen op te bouwen en je alleen positief te beïnvloeden.
Heb je vragen?
In de tussentijd, als je je zelf herkent in het verhaal en vragen hebt, aarzel dan niet om ons een mailtje te sturen.